مفاخره در غزلیات حافظ

سلمان رحیمی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 11-20

چکیده
  عوامل تأثیرگذار در زیباشناسی ادب فارسی در بدیع سنّتی به دو بخش عوامل لفظی و معنوی تقسیم می‎شود. در بخشِ معنوی، یکی از ابزارهای زیاشناسی، مفاخره است. گرچه فخر فروختن در حالتِ عادی صفتی نکوهیده است، اما در زبانِ شعر و ادب که عرصۀ تخیلات شاعرانه و هماوردیِ رقیبان است، این صفت از محاسن شمرده می شود. به همین دلیل از آغازِ شعر پارسی، مفاخره ...  بیشتر

صورخیال در روایت رستم و اسفندیار

حسین الربیعی؛ فاطمه حاجی ‎رحیمی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 23-41

چکیده
  توصف و تصویرآفرینی ازمهمترین توانایی‎های شاعر در خلق یک اثرمنظوم به شمار می‎آید؛زیرا او این کار را با استفاده از اندوخته‎های ذهنی و علمی خود و به کاربردن امکانات زبانی و بیانی انجام می‎دهد. شاهنامۀ فردوسی از جمله منظومه‎هایی است که از این منظر جایگاه رفیعی دارد. حکیم طوس در نهایت هنرمندی با استفاده از صورخیال و آرایه‎های ...  بیشتر

بررسی نقش و جایگاه زنان در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی

ممتاز حیدری؛ نعیمه سادات صفایی نیا

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 45-59

چکیده
  بررسی نقش زنان در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی و بازتاب سیمای آنها، جزو بحث‎هایی است که همیشه مورد مناقشه اهل فن و تحقیق بوده است. برخی معتقد به زن ستیزانه بودن شاهنامه هستند و برخی دیگر در پی رد این مدعا. هدف از انجام این پژوهش بررسی شخصیت، نقش و تأثیر زنان شاهنامه در داستان‎های آن است. شخصیت هر یک از زنان شاهنامه منحصر به فرد و یکتاست؛ ...  بیشتر

بررسی ویژگی‎های دستوری نفثه المصدور

عاطفه خدایی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 63-77

چکیده
  نوشتار حاضر، تحقیقی کوتاه در بررسی ویژگی‌های دستوری نفثه‌المصدور اثر محمد زیدری نسوی است. هدف از نگارش این متن، بررسی سبکی این کتاب از حیث ویژگی‌های دستوری است که منجر به آفرینش نثری با ویژگی‌های نثر فنی شده است.  نویسنده نفثه‌المصدور که از منشیان دربار خوارزمشاهی است با بهره‌گیری از شگردهای دستوری چون شگرد تکرار، کاربرد فراوان ...  بیشتر

پیوند عقل و عشق در روایت زال و رودابه

جان علی قیام؛ مجید جعفری

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 81-95

چکیده
  تقابل عقل و واژه عشق در ذهن و تاریخ ادبیات همواره انسان را به خود مشغول داشته و از منظرهای گوناگون به آن پرداخته شده است. هر یک از این دو در ذهن اندیشمندان گاهی به سود دیگری به کنار می‎رود تا سبب پررنگ‎تر شدن و اهمیت آن شود. گاهی آن‎ها را دو پاره یک کره می‎دانند که دایرۀ فردیت و وحدت را به ثمر می‎رساند. پژوهش حاضر با رویکردی روان ...  بیشتر

تفاوت تبدیل کلمه‎های نوشتاری به محاوره در زبان مردم افغانستان و ایران

جان علی قیام؛ عاطفه خدایی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 99-117

چکیده
  با توجه به شواهد فراوان متنی درمی‌یابیم که ازآغاز ادب فارسی تا روزگارما، زبان مردم کوچه و بازار با زبان رسمی همواره همراه و هماهنگ بوده وموجب خلق برخی از مسایل دستوری مانند اتباع، اسم صوت، تخفیف، قلب، ابدال و... گردیده است. این هماهنگی در حدی است که می‌توان برای آن روش‌نامه و شیوه نوشت. از سویی زبان مردم ایران و افغانستان ریشه‌ای یکسان ...  بیشتر

تحلیل ارزش‎های دینی در داستان‎های شاهنامه

فاطمه حاجی ‎رحیمی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 121-141

چکیده
  یکی از عناصر هویّت در هر کشوری، دین است. در ایران، نیز دین یکی از مهم‎ترین عناصر هویّت ایرانی بوده است. هویّت دینی در ایران عمری به بلندای تاریخ این سرزمین دارد. رابطه میان دین و ملیّت ایرانی به طور کلی رابطۀ سازگارانه‎ای بوده است. ایمان و اعتقادات معنوی در طی تاریخ ایران با روح مردم این سرزمین گره خورده است. دین نه تنها، نوع رابطه ...  بیشتر

بررسی و تحلیل سبکی سروده های عایشه درانی

فاطمه پرویزی؛ حسن شهریاری

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 145-158

چکیده
  عایشه درانی از شاعران برجسته افغانستان است که در قرن یازدهم در عصر تیمور شاه و پسرانش می‎زیسته است. دوران کودکی و نوجوانی عایشه به کسب علو دانش و آموختن اصول اولیه در شعر و شاعری سپری شده است. طبق پژوهش‎های صورت گرفته دوران میانسالی عایشه صرف ازدواج و تربیت فرزندانش سپری گشته و اواخر عمر وی به تلخی گراییده است. نخستین سرودۀ عایشه ...  بیشتر

جلوه ای از آیات قرآن در غزلیات بیدل دهلوی

مریم جعفرزاده

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 161-168

چکیده
  با سیری در آثار منظوم و منثور فارسی در می­یابیم که تأثیر قرآن در ادب فارسی بسیار گسترده ­است. در دوره­های مختلف شعر فارسی، شاعران به شیوه­های گوناگونی از آیات قرآن بهره­مند شده­اند. سبک هندی، بستری مناسب برای رونق غزل به شمار می آید. عبدالقادر بیدل دهلوی با سرودن شمار فراوانی غزل، یکی از معروف ترین شاعران سبک هندی و پیشرو ...  بیشتر

طعم توحید در حدیقه سنایی

حمید اکبرپور

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 171-192

چکیده
  از ویژگی‎های مهم حدیقه سنایی طرح گسترده مفاهیم توحیدی آن است. تفاوت سنایی با دیگران در نحوه ارائه مسئله توحید و تبیین آن است. او به مسئله توحید نگاهی علمی و ذوقی (عقلی و عرفانی) دارد. این دو نگاه، امروزه هم مورد توجه محققان است. مقاله حاضر به روش کتابخانه‎ای و توصیفی فراهم آمده است و نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‎دهد، سنایی، حدیقه ...  بیشتر

نقد ادبی در صدر اسلام

زهرا غلامی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 195-210

چکیده
  این مقاله به بررسی نقد ادبی در صدر اسلام می­پردازد. شیوۀ نقد در دورۀ پیامبر و خلفای راشدین را بررسی می­کند که به‌صورت موازنه و مقایسۀ شاعران با یکدیگر و نیز دریافت­های نقدی کلی و غیراستدلالی شبیه به نقد دورۀ جاهلی است. همچنین مهم­ترین سخن­سنجان این دوره را معرفی و شواهدی  از نقدهای آنان و دیدگاهشان را دربارۀ شعر ذکر می­کند ...  بیشتر

واکاوی ساختار سیر توبه (از مبدأ تا مقصد) در حکایات دفتر اول مثنوی معنوی

سمانه السادات آقادادی

دوره 3، شماره 5 ، شهریور 1403، صفحه 213-253

چکیده
  مثنوی معنوی مهم‌ترین منظومة عرفانی زبان و ادبیات فارسی است. مولانا با بیانی پرشور تعالیم خویش را به صورت کاربردی و عملی در قالب حکایت برای مخاطب عرضه می‌کند. بیان جذاب، نتیجه‌بخش و پرشور مولانا از مشرب عرفانی وی در ترجیح سکر بر صحو سرچشمه می‌گیرد. مولانا شناخت و درکی عمیق نسبت به مسائل مختلف طریقت از قبیل: مقدمات لازم جهت طیّ مقامات ...  بیشتر