اصول اخلاقی
سیاست اخلاقی مجله پژوهشنامه صبا بر اساس دستورالعمل‌های کمیته اخلاق انتشارات (COPE) تدوین شده است. خوانندگان، نویسندگان، داوران و سردبیران باید هنگام همکاری با این مجله، این سیاست‌های اخلاقی را رعایت کنند. سیاست اخلاقی پژوهشنامه صبا مسئول تعیین این موضوع است که کدام یک از مقالات پژوهشی یا علمی ارسال شده به مجله، باید در شماره مربوطه منتشر شوند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه و دستورالعمل‌های اخلاقی، لطفاً به آدرسhttp://publicationethics.org مراجعه کنید.
وظایف و مسئولیت‌های ناشر
(https://publicationethics.org/core-practices)
- پژوهشنامه صبا متعهد است که تصمیمات سردبیری در مورد مقالات ارسالی، نهایی و قطعی باشند.
- پژوهشنامه صبا متعهد است که تصمیم‌گیری در مورد مقالات ارسالی تنها بر اساس قضاوت حرفه‌ای صورت گیرد و تحت تأثیر منافع تجاری قرار نگیرد.
- پژوهشنامه صبا رعایت اصول اخلاقی را توسط سردبیر، سردبیران مشاور، اعضای هیئت تحریریه، داوران، نویسندگان و خوانندگان پایش می‌کند.
- پژوهشنامه صبا همواره مسائل مربوط به سرقت علمی و داده‌های متقلبانه در مقالات ارسالی را بررسی می‌کند.
- پژوهشنامه صبا همواره آماده است که در صورت لزوم، اصلاحات، توضیحات و پس گرفتن‌های مربوط به انتشارات خود را منتشر کند.
وظایف و مسئولیت‌های سردبیران
(http://publicationethics.org/files/Code_of_conduct_for_journal_editors_Mar11.pdf)
- سردبیران مجله باید دارای اختیار تام برای رد یا پذیرش یک مقاله باشند.
- سردبیران مجله باید محرمانگی مقالات ارسالی را که در حال بررسی هستند یا تا زمان انتشار، حفظ کنند.
- سردبیر ارشد باید با مشورت سایر سردبیران و داوران، در مورد مقالات ارسالی تصمیم‌گیری کند که آیا منتشر شوند یا خیر.
- سردبیران مجله باید ناشناس بودن داوران را حفظ کنند.
- سردبیران مجله باید هرگونه تعارض منافع را افشا کرده و از آن اجتناب کنند.
- سردبیران مجله باید صداقت علمی را حفظ کرده و در جهت برآورده کردن نیازهای خوانندگان و نویسندگان تلاش کنند.
- سردبیران مجله باید تمایل به بررسی مسائل مربوط به سرقت علمی و داده‌های متقلبانه داشته و آماده انتشار اصلاحات، توضیحات، عقب‌کشی‌ها و عذرخواهی‌ها در صورت نیاز باشند.
- سردبیران مجله باید تنها به محتوای فکری (مقاله) محدود شوند.
- سردبیران مجله نباید هیچ اطلاعاتی درباره مقالات ارسالی را به جز برای نویسنده مسئول مکاتبه، داوران، داوران احتمالی، سایر مشاوران تحریریه و ناشر (در موارد مرتبط) افشا کنند.
- مواد و مطالب منتشرنشده‌ای که در یک مقاله ارسالی افشا می‌شوند، نمی‌توانند توسط سردبیر یا اعضای هیئت تحریریه برای مقاصد تحقیقاتی شخصی آنان مورد استفاده قرار گیرند، مگر با رضایت کتبی و صریح نویسنده.
وظایف و مسئولیت‌های داوران
(http://publicationethics.org/files/u7140/Peer%20review%20guidelines.pdf)
- داوران مجله باید با ارائه نظرات تخصصی خود، سردبیران را در تصمیم‌گیری برای انتشار یا رد مقالات ارسالی یاری کنند.
- داور پس از مطالعه خلاصه مقاله، باید بلافاصله تصمیم خود مبنی بر پذیرش یا رد دعوت به داوری را به سردبیر اطلاع دهد و در صورت پذیرش، مقاله را در مهلت مقرر شده داوری کند.
- داوران باید محرمانگی مقالاتی که برای داوری به آنان سپرده می‌شود را کاملاً رعایت کنند.
- داوران باید نظرات خود را به موقع ارائه دهند تا به سردبیران در اتخاذ تصمیم نهایی درباره انتشار مقاله کمک شود.
- داوران موظف‌اند مقاله دریافتی برای بررسی را به عنوان یک سند محرمانه تلقی کرده و از اطلاعات به دست آمده از فرآیند داوری برای مزایای شخصی استفاده نکنند.
- نظرات داوران برای هر مقاله باید فنی، حرفه‌ای و عینی باشد.
- داوران نباید مقالاتی را داوری کنند که در آنها با هر یک از نویسندگان، شرکت‌ها یا مؤسسات مربوطه تعارض منافع وجود دارد.
- داوران باید هرگونه تعارض منافع را افشا کرده و از آن اجتناب کنند.
- در مواردی که داوران هویت نویسنده را می‌دانند، مجاز به داوری آن مقاله نیستند.
- داوران نباید بدون اطلاع و موافقت سردبیر، مسئولیت داوری مقاله را به شخص دیگری محول کنند.
- اگر داوران کشف کنند که مقاله هم‌زمان برای مجله دیگری ارسال شده یا بر اساس کار منتشرشده یا منتشرنشده دیگری است، باید موضوع را به سردبیر گزارش دهند.
- اگر موضوع مقاله خارج از حوزه تخصصی داور باشد، وی باید از داوری مقاله خودداری کند.
وظایف و مسئولیت‌های نویسندگان
(http://publicationethics.org/files/International%20standards_authors_for%20website_11_Nov_2011.pdf)
- مقالات باید تنها به زبان فارسی ارائه شوند و با رعایت دستور زبان صحیح و اصطلاحات مناسب نوشته شده باشند.
- مقالات باید با این درک و شناخت ارائه شوند که قبلاً در جای دیگری منتشر نشده‌اند و در حال حاضر نیز تحت بررسی توسط مجله دیگری از هر ناشری نیستند.
- نویسنده مسئول که مقاله را ارسال می‌کند، مسئول اطمینان از این است که انتشار مقاله توسط تمامی نویسندگان همکار تأیید شده است.
- همچنین این مسئولیت نویسندگان است که اطمینان حاصل کنند مقالات صادره از یک مؤسسه خاص، با موافقت مؤسسه مربوطه ارائه می‌شوند.
- از شرایط ارسال مقاله این است که نویسندگان اجازه ویرایش مقاله را برای خوانایی بهتر آن به مجله می‌دهند.
- از نویسندگان درخواست می‌شود تا به وضوح مشخص کنند که چه شخص یا نهادی پشتیبانی مالی برای انجام پژوهش و/یا تهیه مقاله را ارائه کرده و به طور خلاصه نقش حامی/سرمایه‌گذار را در هر بخش از کار شرح دهند.
- تحت مجوز دسترسی آزاد، نویسندگان مالکیت حق چاپ محتوای خود را حفظ می‌کنند، اما به هر کسی اجازه می‌دهند که محتوا را دانلود، دوباره استفاده، بازچاپ، تغییر، توزیع و/یا کپی کند، تا زمانی که به نویسندگان اصلی و منبع به درستی استناد شود.
- تمامی نویسندگان موافقت کرده‌اند که به نویسنده مسئول مکاتبه اجازه دهند تا به عنوان رابط با دفتر مجله عمل کند، نسخه ویرایش‌شده و نمونه اولیه مقاله را بررسی نماید.
- هنگامی که نویسنده(گان) خطا یا اشتباه عمده‌ای در اثر منتشرشده خود کشف می‌کنند، این وظیفه نویسنده است که بلافاصله به سردبیر مجله یا ناشر اطلاع دهد تا مقاله بازپس گرفته یا اصلاح شود.
- تمامی نویسندگان باید آگاه باشند که مقالات ارسالی تحت بررسی یا منتشرشده با پژوهشنامه صبا، توسط نرم‌افزار پیشگیری از سرقت علمی غربالگری می‌شوند. سرقت علمی نقض جدی اخلاق انتشارات است.
- تمامی نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که همه همکاران، چک لیست نهایی (لیست کنترل) قبل از ارسال را مطالعه کرده‌اند قبل از اینکه مقاله به پژوهشنامه صبا ارسال شود. برای جزئیات بیشتر لطفاً به لینک زیر مراجعه کنید:
- هنگام ارسال مقاله، نویسنده مسئول باید نام و اطلاعات تمامی نویسندگان همکار را نیز در سیستم ثبت کند و پس از آن، هیچ نویسنده اضافی نمی‌تواند اضافه شود.
- فهرست نویسندگان باید شامل نام کسانی باشد که سهم عمده‌ای در نگارش مقاله داشته‌اند.
- نویسندگان مقاله مسئول محتوای مقاله هستند. بنابراین آنان باید دیدگاه‌ها و مواضع خود را به دقت درک و ارزیابی کنند. مقاله همچنین باید حاوی منابع و اطلاعات کافی باشد تا سایر پژوهشگران بتوانند به همان مجموعه داده دسترسی پیدا کنند و مطالعه پیگیری انجام دهند.
اصول شفافیت
- فرآیند داوری همتا: مجله پژوهشنامه صبا یک فصل‌نامه الکترونیکی با فرآیند داوری دو سو کور است. این فرآیند و همچنین هر گونه سیاست مرتبط با رویه‌های داوری همتای مجله، به وضوح در وب‌سایت مجله توضیح داده شده است.
- هیئت تحریریه: مجله پژوهشنامه صبا دارای یک هیئت تحریریه بسیار قوی متشکل از اعضایی است که همگی از متخصصان شناخته‌شده در حوزه‌های موضوعی مربوط به حیطه کاری مجله هستند. اسامی کامل و وابستگی‌های سازمانی سردبیران مجله در وب‌سایت آن ارائه شده است
- اطلاعات تماس: اطلاعات تماس دفتر سردبیری مجله پژوهشنامه صبا در وب‌سایت آن ارائه شده است.
- دسترسی: پایگاه داده مجله کاملاًدسترسی آزاد است و متن کامل مقالات منتشرشده برای کلیه افراد دارای دسترسی به وب‌سایت مجله، قابل دریافت است.
- شناسایی و برخورد با اتهامات سوء رفتار پژوهشی: سردبیر ارشد مجله اقدامات معقولانه‌ای برای شناسایی و جلوگیری از انتشار مقالاتی که در آنها سوء رفتار پژوهشی رخ داده است انجام می‌دهد؛ از جمله سرقت علمی، دستکاری در استنادها و جعل یا ساختگی بودن داده‌ها.
- وب‌سایت: وب‌سایت مجله حاوی اطلاعاتی است که نشان می‌دهد توجه لازم برای تضمین استانداردهای بالای اخلاقی و حرفه‌ای به کار گرفته شده است.
- نام مجله:نام مجله پژوهشنامه صبا منحصر به فرد است و به راحتی با مجله دیگری اشتباه گرفته نمی‌شود.
- تعارض منافع: از نویسندگان درخواست می‌شود تا در زمان ارسال مقالات خود به پژوهشنامه صبا، از طریق فرم افشای تعارض منافع مشخص کنند که آیا تعارض منافع قریب‌الوقوع وجود دارد یا خیر.
- برنامه زمان‌بندی انتشار: تناوب انتشار مجله (دوره‌ای بودن) به وضوح مشخص شده است.
رسیدگی به موارد سوء رفتار
پس از اینکه پژوهشنامه صبا نقض اخلاق انتشارات خود را تأیید کرد، با دقت کامل و با پیروی از رویه‌های استاندارد خاص هر مسئله، به دغدغه‌های اخلاقی رسیدگی می‌کند که به طور خلاصه در زیر آمده است:
- اولین اقدام سردبیر مجله، اطلاع‌رسانی به دفتر هیئت تحریریه مجله پژوهشنامه صبا است که با ارسال رونوشت‌هایی از مدارک مرتبط و یک پیش‌نویس نامه خطاب به نویسنده مسئول مکاتبه انجام می‌شود. در این نامه به شیوه‌ای غیرقضاوتی، درخواست توضیح می‌شود.
- اگر توضیحات نویسنده قابل قبول نباشد و به نظر برسد که سوء رفتار جدی و غیراخلاقی رخ داده است، موضوع از طریق دفتر هیئت تحریریه به کمیته انتشارات ارجاع داده می‌شود. این کمیته پس از بررسی، تصمیم می‌گیرد که آیا مورد به اندازه کافی جدی هست که منجر به ممنوعیت ارسال مقالات آینده شود یا خیر.
- اگر نقص انجام‌شده کمتر شدید باشد، سردبیر با مشورت کمیته انتشارات، نامه‌ای حاوی توبیخ برای نویسنده ارسال کرده و سیاست‌های انتشار پژوهشنامه صبا را به او یادآوری می‌کند. اگر مقاله قبلاً منتشر شده باشد، سردبیر ممکن است از نویسنده درخواست کند که جهت اصلاح سابقه، یک عذرخواهی در مجله منتشر کند.
- اعلامیه‌ای برای نویسنده مسئول ارسال خواهد شد و هر مقاله‌ای از نویسنده‌ای که مسئول این نقض است یا هر مقاله‌ای که این افراد به عنوان نویسنده همکار در آن مشارکت داشته‌اند و تحت بررسی توسط مجله پژوهشنامه صبا باشد، بلافاصلهرد خواهد شد.
- در موارد حاد، اعلامیه‌هایی به وابستگی‌های سازمانی نویسندگان ارسال می‌شود و آنان به مدت ۳ سال از ارسال مقاله به پژوهشنامه صبا منع می‌شوند.
- در موارد جدی تقلب که منجر به پس گرفتنمقاله می‌شود، یک اعلامیه پس گرفتن در مجله منتشر شده و به نسخه آنلاین مقاله لینک داده می‌شود. نسخه آنلاین مقاله نیز با تاریخ پس گرفتن، با برچسب "پس گرفته شده" علامت‌گذاری خواهد شد.
سرقت علمی و نرخ تشابه
نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که اثر ارائه‌شده کاملاً اصیل است. در مواردی که از کار و یا عبارات دیگران استفاده شده است، باید به صورت مناسب ارجاع یا نقل قول داده شود.