نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مجازی، جامعه المصطفی العالمیه قم، قم، ایران
چکیده
این مقاله به بررسی نقد ادبی در صدر اسلام میپردازد. شیوۀ نقد در دورۀ پیامبر و خلفای راشدین را بررسی میکند که به‌صورت موازنه و مقایسۀ شاعران با یکدیگر و نیز دریافتهای نقدی کلی و غیراستدلالی شبیه به نقد دورۀ جاهلی است. همچنین مهمترین سخنسنجان این دوره را معرفی و شواهدی از نقدهای آنان و دیدگاهشان را دربارۀ شعر ذکر میکند از جمله ابوبکر و عمر و علی (ع) و ابن عباس و لبید و حطیئه و نیز میزان مشارکت آنان را در نهضت نقد آشکار میسازد. عمر بن خطاب را ناقد طراز اول این دوره مینامد که در تحول نقد سهم داشته است و او و خلفای دیگر و ابن عباس را در هدایت شعر به گرایش اسلامی و ارزشهای اخلاقی و گشودن افقهای تازهای در برابر نقد، مؤثر میداند. در نقد شعر و ادب این دوره موازین دینی و اخلاقی اعتبار تمام داشته است.
کلیدواژه‌ها
- دشت بیاضی، محمد ولی (1389)، دیوان، تصحیح مرتضی چرمگی عمرانی،تهران: اساطیر.
- رادمنش، عطا محمد (1382)، «هنجار گریزی در ردیف»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ دوم، ش34 و 35، ص 223-236.
- شیری، علی اکبر (1383)، «ردیف از دیدگاه معنا شناسی»، رشد و آموزش زبان و ادب فارسی، سال 18، ش71.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا ( 1383)، صور خیال در شعر فارسی، چ9، تهران: آگه.
- ـــــــــــــ (1385)، موسیقی شعر، تهران: آگه.
- صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: حوزه هنری.
- قبادیانی بلخی، ناصرخسرو (1384)، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی، مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- قیس رازی، شمس (1314)، المعجم فی معاییر شعر العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران: مطبعه مجلس.
- محسنی، احمد (1379)، «کارکرد هنری ردیف»، آموزش زبان و ادب فارسی، ش 56، ص12-22.
- نجفقلی میرز ا(آقا سردار) (1362)، درّه نجفی، تصحیح حسین آهی، تهران: فروغی.
- نظری، ماه (1389)، «ردیف درسبک عراقی»، فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، سال دوم، ش 1، (پیاپی2)، ص36-54.
- وطواط، رشیدالدین محمد (1362)، حدائق السحر فی دقائق الشعر، تصحیح عباس اقبال، تهران:کتابخانه طهوری و کتابخانه سنایی.
- همایی، جلال الدین (1385)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
)