نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه قم، قم، ایران
2 استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران
چکیده
ادبیات و انواع آن همواره متأثر از شرایط سیاسی و اجتماعی عصر نویسنده است. رمان‌های تاریخی نیز به‌مثابه یکی از انواع ادبی جدید که در عصر مشروطه پدید آمد، اگرچه ظاهراً روایت‌کننده داستان‌های تاریخی گذشته ایران است، اما با تعمق در داستان‌ها، اندیشه و اهداف نویسنده و شرایط زندگی دوران وی را در لایه زیرین و تفسیری این آثار می‌توان یافت. حزب جبهه ملی نیز از جمله احزابی است که در فاصله سال‌های 1321 تا 1332 فعالیت بسیاری گسترده‌ای را در عرصه سیاسی و اجتماعی به رهبری مصدق ایفا کرده است. از این‌رو، بسیاری از نویسندگان نسبت به این حزب گرایش داشته‌اند و در آثار خود به نشر و ترویج آرا و اندیشه‌های این جبهه اقدام کرده‌اند؛ بنابراین بررسی و تحلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و نقش احزاب در رمان‌های تاریخی دوره مذکور ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که رمان‌های تاریخی در فاصله سال‌های 1320 تا 1332 متأثر از آرای جبهه ملی هستند. از این رو، استقلال ملی، مردمی بودن، تئوری شکست و پیوند روحانیت با قیام جبهه ملی از مهم‌ترین مفاهیم مشترک میان جبهه ملی و رمان‌های تاریخی هستند که نویسندگان در جای‌جای آثار خود به بازتاب آن پرداخته‌اند.
کلیدواژه‌ها
- جلالی، علی (1321)، در راه نجات میهن. تهران: شرکت سهامی چاپ.
- سفری، محمدعلی(1380). قلم و سیاست. چاپ دوم، تهران: نشر نامک.
- سلیمانی، محسن (1374)، رمان چیست؟، تهران: نی.
- شاه‌حسینی، ناصرالدین (1327)، شراره‌های خاموش‌شده، تهران: سهامی چاپ.
- شین‌پرتو (1332)، قهرمان ایرانشهر، تهران: کانون انتشارات مزدا.
- غلام، محمد (1381)، «نقش ترجمه در پیدایش رمان تاریخی در ایران»، زبان و ادبیات فارسی، شماره 32.
- غلام، محمد (1396)، رمان تاریخی، چاپ اول، تهران: چشمه.
- قربانی غعر خلجی، محمدرضا(1380). «آموزه هایی از نهضت نفت». نشریه سیاست روز، شمار ۸۰/۲۳/۲۸، ص۱.
- کاتوزیان، محمدعلی(1371). مصدق و نبرد قدرت در ایران. ترجمه احمدتدین. تهران:رسا
- کریمی مله، علی(1375). «چهل سال جبهه ملی»، مجله پانزده خرداد، شماره۲۱.
- مدنی، سیدجلال‌الدین (1386)، «تاریخچه تحزب در ایران»، زمانه، شماره 66.
- مدیرشانه‌چی، محسن (1375)، احزاب سیاسی ایران با مطالعه موردی نیروی سوم و جامعه سوسیالیست‌ها، تهران: رسا.
- مقصودی، مجتبی (1389)، تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، تهران: روزبه.
- مکی، حسین (1370). سال‌های نهضت ملی از آذر ماه 1330تا شهریور 1331، ج6.
- همایون‌فرخ، عبدالرحیم (1388)، بابک، افشین و مازیار، تهران: همگام با هستی
- Ashley, Jackson(2018). Persian Gulf Command: A History of the Second World War in Iran and Iraq. Yale University.
- Rahnema, Ali (2012). "KĀŠĀNI, SAYYED ABU'L-QĀSEM". Encyclopædia Iranica ,pp. 640-647..
)