نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استاد همکار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مجازی، جامعه المصطفی العالمیه قم، قم، ایران
چکیده
ردیف کلمه یا عبارتی است که پس از قافیه اصلی آمده، تکرار می‌شود و از ویژگی‌های شعر فارسی و به ویژه غزل فارسی است تا آنجا که می‌توان گفت کمتر غزل خوب فارسی است که ردیف نداشته باشد. بسامد‌ها نشان می‌دهد که در غزلیات «محمد ولی دشت بیاضی» از شعرای سده دهم هجری نیز جز تعداد اندکی از غزل‌ها، بقیه دارای ردیف هستند. در این مقاله با توجه به بسامد‌ها به نقش موسیقیایی، معنا شناختی و محتوایی ردیف در غزلیات ولی دشت بیاضی پرداخته و بر اساس تعداد ردیف‌های حرفی، فعلی و اسمی استفاده شده در غزلیات مولانا دشت بیاضی، تأثیر تحول وسیر ردیف در ادب فارسی در این اشعار بررسی شده است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-آماری انجام گرفته، در ادامه بررسی ردیف و تحول آن در شعر فارسی است. شیوه تحقیق در این مقاله بسامد گیری از کل غزلیات موجود در دیوان «ولی دشت بیاضی» و ارائه نتایج حاصل از این آمار است.
کلیدواژه‌ها
- دشت بیاضی، محمد ولی (1389)، دیوان، تصحیح مرتضی چرمگی عمرانی،تهران: اساطیر.
- رادمنش، عطا محمد (1382)، «هنجار گریزی در ردیف»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ دوم، ش34 و 35، ص 223-236.
- شیری، علی اکبر (1383)، «ردیف از دیدگاه معنا شناسی»، رشد و آموزش زبان و ادب فارسی، سال 18، ش71.
- شفیعی کدکنی، محمد رضا ( 1383)، صور خیال در شعر فارسی، چ9، تهران: آگه.
- ـــــــــــــ (1385)، موسیقی شعر، تهران: آگه.
- صفوی، کورش (1379)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: حوزه هنری.
- قبادیانی بلخی، ناصرخسرو (1384)، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی، مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- قیس رازی، شمس (1314)، المعجم فی معاییر شعر العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران: مطبعه مجلس.
- محسنی، احمد (1379)، «کارکرد هنری ردیف»، آموزش زبان و ادب فارسی، ش 56، ص12-22.
- نجفقلی میرز ا(آقا سردار) (1362)، درّه نجفی، تصحیح حسین آهی، تهران: فروغی.
- نظری، ماه (1389)، «ردیف درسبک عراقی»، فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، سال دوم، ش 1، (پیاپی2)، ص36-54.
- وطواط، رشیدالدین محمد (1362)، حدائق السحر فی دقائق الشعر، تصحیح عباس اقبال، تهران:کتابخانه طهوری و کتابخانه سنایی.
- همایی، جلال الدین (1385)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.
)