نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد همکار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه مجازی، جامعه المصطفی العالمیه قم، قم، ایران
2 دانشجوی کارشناسی علوم قرآن و حدیث، دانشکده بنت الهدی قم، قم، ایران
چکیده
حصر و قصر یکی از فنون مهم علم معانی است که در متون نظم و نثر عربی و فارسی، جایگاهی قابل اهمیت داشته و درخور توجه است. شعرا و نویسندگان زبان فارسی و عربی، از این ظرفیت معنایی در بیان مفاهیم و آشکار کردن لایه‌های معنایی متن بهرۀ بسیار برده‌اند. از این رویکرد بلاغی می‌توان در تحلیل متون نیز بهره برد. حصر و قصر که همواره بخشی از مباحث کتاب‌های علم معانی را به خود اختصاص داده است در تعاریف، تقسیم‌بندی‌ها و شیوه‌های اعمال رویکردی مشابه در کتب فارسی و عربی دارد. به نظر می‌رسد این مبحث در علم معانی فارسی کاملاً از مباحث عربی متأثر است. نگارنده در پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است، بار دیگر حصر و قصر را با نگاهی مجدد به مشابهت‌ها و تفاوت‌هایش در معانی فارسی و عربی از نظر گذرانده است.
کلیدواژه‌ها
- امین شیرازی، احمد (بیتا)، آیین بلاغت شرح فارسی مختصر المعانی.
- تفتازانی (بیتا)، المطول و بهامشه حاشیه السید میر الشریف، قم: مکتبه الدوری.
- راد منش، محمد (1368)، ترجمه دلائل العجاز فی القران عبدالقاهر جرجانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
- رضانژاد( نوشین)، غلامحسین (1367)، اصول علم بلاغت در زبان فارسی، چ اول، تهران: انتشارات الزهراء.
- سکاکی، سراج الدین یوسف بن ابی بکر (1407 ه / 1987 م)، مفتاح العلوم، ظبطه و کتب هوامشه و علق علیه: نعیم زرزور، الطبع الثانی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- شمیسا، سیروس (1384)، بیان و معانی،تهران: میترا.
- عرفان، حسن (1385)، ترجمه و شرح جواهر البلاغه، ج اول: معانی، چاپ ششم، قم: نشر بلاغت.
- ــــــــــــ (1372)، کرانه‌ها (شرح فارسی مختصرالمعانی تفتازانی)، ج2، قم: انتشارات هجرت.
- طبیبیان، حمید (1388)، برابرهای علوم بلاغت در فارسی و عربی بر اساس تلخیص المفتاح و مختصر المعانی، تهران: امیر کبیر.
- Firbas, jan(1972), » on the interplay of prosodic and non- prosodic means of functional sentence perspective« London: oxford university press.
- _______ (1987(, »on two starting points of communication« Language Topics: (Essays in Honour of Michael Halliday), Edited by Ross Steele, Michael A. K. Halliday, Terry Thradgold, Volume 1, Amsterdam: John Benjamins Publishing, p25 – 44
- Rawi T. Habeeb (2007), » The role of communicative dynamism in directing the flow of information in Arabic with reference to English ،«Takrit university journal for humanities, vol(14), no(2), p 22 – 34.
)